Gerelateerde onderwerpen
Inleiding
Papiloedeem is een zwelling van de blinde vlek door een verhoogde intracraniële druk. Bij alle andere oorzaken van optic disc zwelling, zoals maligne hypertensie of trombosering van de v. retina centralis, is er geen sprake van een verhoogde intracraniële druk en veroorzaakt daarom geen papiloedeem. Papiloedeem vereist een direct onderzoek naar de oorzaak. Er zijn geen vroege symptomen, hoewel er een tijdelijke (enkele seconden) verminderde zicht kan optreden. De diagnose wordt middels ophthalmoscopie en aanvullende beeldvorming van de hersenen, om de oorzaak vast te stellen. Behandeling is gericht tegen de onderliggende oorzaak. Papiloedeem is een teken van verhoogde intracraniële druk en is meestal bilateraal. Oorzaken kunnen zijn: hersentumor of abces, cerebraal trauma of bloedingen, meningitis, arachnoidale adhesies, holtevorming, durale sinus trombose of encefalitis. Papiloedeem verschijnt ook idiopatisch bij intracraniële hypertensie (pseudotumor cerebri). ie. een verhoogde intracraniële druk, zonder intracerebrale massa.
Symptomen & diagnose
De visus is meestal in het begin niet aangetast, maar voorbijgaande vergrijzing van het zicht, flikkering of wazig of dubbel zicht kan voorkomen. Patiënten hebben symptomen van verhoogde intracraniële druk, zoals hoofdpijn, misselijkheid en braken. Evaluatie begint met ophthalmisch onderzoek, hetgeen gedilateerde en bochtige retinale vaten, een hyperemische en gezwollen blinde vlek (kop van de nervus opticus) en retinale bloedingen rond de disk (maar niet in de retinale periferie) laat zien. Geïsoleerd papiloedeem (bv van neuritis optica en ischemische optische neuropathie) zonder verhoogde CSF druk wordt niet als papiloedeem beschouwd. In vroege stadia zijn de gezichtsscherpte en pupilrespons bij licht meestal normaal en worden alleen abnormaal als de conditie vergevorderd is. Een vergrote blinde vlek kan worden ontdekt bij een gezichtsveldonderzoek. Later kunnen defecten van de zenuwbundel verschijnen. De ernst van de diskzwelling kan worden gekwantificeerd door het vergelijken van de pluslens, die nodig is te focussen bij ophthalmoscopie, met het onaangedane deel van de retina. Papiloedeem dient gedifferentiëerd te worden van andere oorzaken van een gezwollen optisch disk, zoals neutiris optica, ischemische optische neuropathie, hypotonie, centrale retinale vene occlusie, uveitis of een pseudo gezwollen disk. Dit vereist grondig ophthalmologisch onderzoek, soms met CT of MRI. Lumbale puncties en het meten van de CSF druk moet niet worden gedaan tot een intracraniële laesie uitgesloten is. Als de papiloedeem is herkend, moet de oorzaak onmiddellijk worden onderzocht met een CT hoofd of MRI. Een B-scan echo is het beste diagnostisch instrument voor een pseudo-disk oedeem.
Behandeling
Urgente behandeling van de onderliggende conditie is geïndiceerd. Als de intracraniële druk niet wordt verlaagd, ontstaat secundaire nervus opticus atrofie en zichtverlies, samen met andere serieuze neurologische gevolgen.
Bron
- L.D. Bores. Refractive Eye Surgery 2nd Edition 2000. Wiley-Blackwell.
- D.Y. Kunimoto, K.D. Kanitkar, M.Makar, M,A. Friedberg. The Wills Eye Manual: Office and Emergency Room Diagnosis and Treatment of Eye Disease 4th Edition 2000.Lippincott Williams & Wilkins.
- D.J. Spalton, R.A. Hitchings, P. Hunter. Atlas of Clinical Ophthalmology 3rd Edtion 2004. Mosby.
