Gerelateerde onderwerpen
Inleiding
Leeftijdsgebonden macula degeneratie is een atrofie of degeneratie van de macula. Het is een gebruikelijke oorzaak van verslechtering van het centraal zicht in oudere patiënten. Fundoscopische bevindingen zijn diagnostisch. Fluoresciene-angiografie ondersteunt de directe behandeling. Behandeling is met laserfotocoagulatie en hulpmiddelen voor slechtziendheid.
Oorzaken
Leeftijdsgebonden macula degeneratie (LMD) is een hoofdorzaak van visusverlies bij ouderen. Het is gebruikelijker bij blanken dan bij zwarten. Er is geen predisponerende systemische risicofactor bekend, maar LMD kan erfelijk zijn. Een associatie tussen roken en LMD is aangetoond. De rol van cardiovasculaire ziekte, hypertensie en hypercholesterolemie blijft onduidelijk. Er komen twee verschillende vormen voor: In atrofische LMD (droge vorm), vaak aangeduid als geografische atrofie, is er een irregulaire pigmentatie van de macula regio, maar geen verhoogd macula litteken en geen bloeding of exudaten in de macula regio. In exudatieve LMD (natte of neovasculaire vorm), welke minder gebruikelijk is, wordt een subretinaal netwerk van choroïdale neovascularisatie gevormd. Dit netwerk is vaak geassocieerd met hyperpigmentatie van de macula en zachte "drusen" (kleine gele deposities onder de macula). Een gelokaliseerde verhoging van een gebied van de macula of een gepigmenteerde epithele loslating kan veroorzaakt worden door bloedingen of vochtopstapeling. Uiteindelijk laat dit netwerk een verhoogd litteken op de posterieure pool achter. Negentig procent van blindheid veroorzaakt door LMD verschijnt in 10% van de gevallen, die de exudatieve vorm hebben.
Symptomen
Beide vormen van LMD zijn vaak bilateraal en worden voorafgegaan aan de ontwikkeling van "drusen". In atrofische LMD is het verlies van de centrale visus langzaam en pijnloos. Progressief visuserlies is meer typisch voor exudatieve LMD. Hoewel de perifere visus en kleuren over het algemeen niet aangedaan zijn, kan een patiënt blind worden genoemd (<20/200 zicht) in het aangedane oog/ogen. De eerste symptomen van exudatieve LMD is de visuele verstoring, dat kan worden opgespoord met een Amsler grid. Centrale blinde vlekken (scotomen) ontwikkelen zich meestal vroeg in de atrofische LMD. Fundoscopie laat pigmentatie of bloedingen in de macula regio van het betrokken oog zien. Het contralaterale oog laat bijna altijd wat pigmentatiestoornissen en "drusen" in de macula zien. Andere bevindingen zijn: kunnen retinale loslating, lipidenexudaten, weefselatrofie en macula verlittekening. LMD wordt gediagnosticeerd door de klinische verschijning van de retina. Fluoresceïne-angiografie kan een neovasculair membraam onder de retina laten zien. Een angiogram wordt verricht als de bevindingen suggestief zijn voor neovascularisatie, zoals subretinale bloedingen, gelokaliseerde retinale verhoging, retina-oedeem en grijze verkleuring van de subretinale ruimte. Fluoresceïne-angiografie laat een subretinale choroïdale neovasculair membraam zien.
Behandeling
Atrofische LMD veroorzaakt milde tot matige visusreductie, maar leidt zelden tot blindheid. Er is geen aanbevolen behandeling, maar patiënten met het risico op gevorderde ziekte (dwz degene met grote "drusen" of irregulaire macula pigmentatie) kunnen voordeel hebben van dagelijkse supplementen van zinkoxide 80 mg met koper 2 mg, vitamine C 500 mg, vitamine E 400 IU en β-carotene 15 mg. β-Caroteen kan anemie, prostaathypertrofie, stressincontinentie en, bij rokers, een verhoogd risico op longkanker veroorzaken. Als de exudatieve LMD onbehandeld blijft, verslechtert het zicht doorgaans, met vaak blindheid als eindresultaat. Toch blijft het perifere zicht behouden. Resultaat van de behandeling hangt af van de grootte, locatie en type van neovascularisatie. Thermische laserfotocoagulatie van de neavascularisatie buiten de fovea kan ernstig zichtverlies voorkomen. Fotodynamische therapie geeft voordeel onder bepaalde omstandigheden. Pegatanib is een nieuwe injecteerbare selectieve vasculair endotheel groeifactor antagonist (VEGF-antagonist), hetgeen kan worden gebruikt voor de behandeling van neovasculaire LMD. Andere behandelingen die worden onderzocht zijn transpapillaire thermotherapie, subretinale chirurgie en macula translocatie chirurgie. Voor patiënten die centraal zichtsverlies hebben, zijn low-vision hulpmiddelen, zoals een vergrootglas, hoge sterkte leesbril, computer monitoren en telescopische lenzen beschikbaar. Low-vision counseling wordt geadviseerd.
Bron
- L.D. Bores. Refractive Eye Surgery 2nd Edition 2000. Wiley-Blackwell.
- D.Y. Kunimoto, K.D. Kanitkar, M.Makar, M,A. Friedberg. The Wills Eye Manual: Office and Emergency Room Diagnosis and Treatment of Eye Disease 4th Edition 2000.Lippincott Williams & Wilkins.
- D.J. Spalton, R.A. Hitchings, P. Hunter. Atlas of Clinical Ophthalmology 3rd Edtion 2004. Mosby.
