Erfelijke multipele endocriene neoplasie type 2 (MEN-2)

Gerelateerde onderwerpen

Specifiek:

MEN-1 | MEN-2 | schildkliercarcinoom | feochromocytoom

Richtlijnen:

Patiënten:

Inleiding

Klinisch-diagnostische criteria

Een combinatie van het medullair schildkliercarcinoom (MTC), feochromocytoom en hyperparathyreoidie. Drie subtypen: MEN 2A, MEN 2B, en Familiair MTC (FMTC). Zelden: combinatie van MEN 2 met Ziekte van Hirschsprung of met lichen amyloïdosis van de huid.

Subtype	Tumortype, % patiënten met de tumor

	Medullair schildkliercarcinoom	Feochromocytoom	Bijschildklieradenoom/-hyperplasie
Men 2A	90-100%	50%	20%
Men 2B*	90-100%	50%	0%
FMTC	90-100%	0%	0%
*met slijmvliesneurinomen, verdikking van de lippen, marfanoïde habitus, intestinale ganglioneuromas

Overervingspatroon
Autosomaal dominant

Prevalentie

Zeldzaam, ongeveer 50 families in Nederland bekend.

Kliniek

Het kenmerk van MEN 2 is multicentrale hyperplasie van de Parafolliculaire/C-cellen, de voorloper van MTC. Indien de patiënt niet onder controle is, wordt MTC meestal in een vergevorderd stadium vastgesteld tussen 40- en 50-jarige leeftijd. Bij screening wordt MTC soms al op de kinderleeftijd vastgesteld. MTC gaat gepaard met een verhoogd calcitonine-gehalte in het serum.

Genetische basis

RET-proto-oncogen (chromosoom 10) (exonen 10, 11, 13 t/m 16), de novo <5% MEN2A en 50% MEN2B, cave mozaïcisme.

DNA-diagnostiek

Mutatiedetectie: 98%.

Beleid

DNA-diagnostiek:
Mutatie-analyse bij patiënt. Is ook geïndiceerd bij sporadisch MTC onafhankelijk van de leeftijd en bij sporadisch feochromocytoom <50 jaar. Indien mutatie bekend: voorspellend DNA-onderzoek op de vroege kinderleeftijd (0-5 jaar) afhankelijk type mutatie.
Preventieve maatregelen:
Profylactische operatie (totale thyroidectomie met centrale halsklierdissectie) bij RET-mutatiedragers op de vroege kinderleeftijd. Optimale leeftijd van operatie is afhankelijk van de RET-mutatie.
Algemeen:
MEN2 is een complex en variabel ziektebeeld. De inzichten in periodieke controle en behandeling veranderen snel. Diagnostiek, follow-up en behandeling dienen in een gespecialiseerd centrum plaats te vinden. Gezien het gevaar van hypertensieve crises in geval van een feochromocytoom dient in ieder geval pre-operatief (endocrinologisch) onderzoek plaats te vinden en dient de patiënt medicamenteus op de operatie voorbereid te worden.

Risico categorie	RET genotype (mutatie codon)	Aanbevolen leeftijd chirurgie

Hoogste risico	bij MEN 2B; codon 883, 918 en 922	tijdens eerste levensjaar
Intermediate risico	codon 609, 611, 618, 620, 630, 634 en 804	tussen 2 en 4 jaar
Laagste risico	codon 533, 666, 768, 790, 791 en 891	onder 6 jaar
Periodiek onderzoek naar feochromocytoom vanaf 5 jaar: jaarlijks bepaling in bloed van creatinine en (nor)metanefrine (alternatief is meting van metanefrines in 24-uurs urine)
Periodiek onderzoek naar hyperparathyreoidie vanaf 10 jaar: jaarlijks bepaling van serum (geïoniseerd) calcium