Polsfractuur (Colles, Smith & Barton)

Gerelateerde onderwerpen

Classificatie

Van oudsher worden polsfracturen ingedeeld in Colles (fractura radii typica) en Smith (fractura radii atypica) fracturen. De Barton fractuur is er later aan toegevoegd, om te differentieren tussen intra- en extra-articulaire fracturen. Echter, deze indeling laat nauwelijks differentiatie toe, ie. er kan niet altijd beleid bepaald worden afgaande op deze drieluik. Beter is het om te letten op i) extra- of intra-articulaire fractuur (radiocarpaal, radio-ulnair); ii) richting van verplaatsing van de distale radius; iii) mate van verplaatsing; iv) traumamechanisme. Een van de meest gangbare indelingen is die van Frykman. Echter, in de praktijk is de Colles-Smith-Barton drieluik toch het meest populair.

 

• Colles  

  Voor het eerst beschreven in 1814 door Abraham Colles. Andere naam is Pouteau-Colles. Betreft een transversale, extra-articulaire, distale radiusfractuur, waarbij het distale fractuurstuk naar dorsaal is gedisloceerd. Indien intra-articulair, dan mag het geen Colles genoemd worden, maar is er sprake van een Barton fractuur. Het processus styloideus ulnaris is in 50% ook gebroken. Mechanisme: val voorover met uitgestrekte hand.
  
   
  
  

• Smith   

  Voor het eerst beschreven in 1847 door Robert Smith. Andere benaming is een "reversed Colles fractuur". Betreft een transversale, extra-articulaire, distale radiusfractuur, waarbij het distale fractuurstuk naar volair is gedisloceerd. Indien intra-articulair, dan mag het geen Smith genoemd worden, maar is er sprake van een reversed Barton fractuur. Mechanisme: achteruit vallen op gestrekte hand.
  
  
  
  
  

• Barton

  Voor het eerst beschreven in 1838 door John Rhea Barton. Intra-articulaire radiusfractuur met dorsale dislocatie van de carpi. er bestaan 2 varianten: a) de originele Barton, waarbij het distale radiusfragment naar dorsaal is gedisloceerd en b) de "reversed" Barton waarbij het distale radiusfragment naar volair is gedisloceerd. De originele Barton en de reversed Barton onderscheiden zich van repsectievelijk een Colles en Smih in het feit dat een Barton per definitie geassocieerd is met luxatie van de carpi!
  Mechanisme: meestal een direct trauma.
  
  
  

Diagnose

X-pols (lateraal en AP). Op indicatie 3/4 opname of CT.
Röntgenologische parameters cfr. ingedeeld:

• de volaire hoek moet ca. 11 graden zijn (tot 0 is acceptabel; en bij oudere, minder mobiele patiënten accepteer je zelfs tot -25 graden.     
• os styloideus radialis bevindt zich 11 mm distaal van DRUJ.
• radiale inclinatie is ca. 22 graden.

Behandeling

Conservatief
Indicatie 1	geen dislocatie (Colles, Smith, Barton).
Behandeling 1	1 week onderarmgipsspalk gevolgd door 3 weken COAG (15 graden ulnaire deviatie en pols in neutrale stand).
Nabehandeling 1	poli chirurgie 1 en 4 weken (geen X-pols tenzij klinische indicatie). Fysiotherapie mn. bij ouderen.
Indicatie 2	Colles met dislocatie
Behandeling 2	verdoving in fractuurhaematoom met 20 ml Lidocaine 1% (Böhler), repositie en ingipsen in onderarmgipsspalk durante 1 week (15 graden ulnaire deviatie en volledige pronatie). Indien je pre-repositie Chinese vingers gebruikt, hou dan de tijd in de gaten (cave: vergeet je patiënt niet bij bijv. simultane spoedgevallen!).
Nabehandeling 2	poli chirurgie na 1 week (X-pols), 5 weken circulair onderarmgips (in 15 graden ulnairedeviatie, 15 graden volaire flexie en volledige pronatie), poli chirurgie na 5 weken (X-pols zonder gips). Fysiotherapie mn. bij ouderen.
Indicatie 3	een Smith met dislocatie kun je proberen te reponeren, echter deze disloceert makkelijk; indien je hiertoe besluit na 1 week controleren!
Behadeling 3	verdoving in fractuurhaematoom met 20 ml Lidocaine 1% (Böhler), repositie en ingipsen in onderarmgipsspalk durante 1 week (15 graden ulnaire deviatie, geen volaire flexie en volledige supinatie). Indien je pre-repositie Chinese vingers gebruikt, hou dan de tijd in de gaten (cave: vergeet je patiënt niet bij bijv. simultane spoedgevallen!).
Nabehandeling 3	poli chirurgie na 1 week (X-pols), 5 weken circulair onderarmgips (in 15 graden ulnairedeviatie, geen volaire flexie en volledige supinatie), poli chirurgie na 5 weken (X-pols zonder gips). Fysiotherapie mn. bij ouderen.
Operatie
Indicatie	1) Colles en Smith met insufficiente repositie. 2) Colles en Smith die initieel sufficient is gereponeerd, maar na 1 week is gediscloceerd. 3) Barton met dislocatie.
Behandeling	Een Colles laat zich meestal goed behandelen met een Kapandji procedure (zie Operatieverslag Distale radiusfractuur: Kapandji). Een Smith en Barton laten zich meestal niet goed wiggen middels een Kapandji en vereisen derhalve open repositie met ORIF (zie Operatieverslag Distale radiusfractuur: ORIF middels volaire plaat).
Nabehandeling	Bij Kapandji: 3 weken gips; poli chirurgie na 1week (foto), 3 weken (foto) en 6 weken (ip. geen foto). Na 3 weken gips af; na 6 weken K-draden uit. 6 weken onbelast. Bij ORIF: poli chirurgie na 1 week (foto) en 6 weken (foto). Ip. geen VOSM. 6 weken onbelast. Fysiotherapie mn. bij ouderen.

 

Complicaties

• Secundaire dislocatie (na 1 week altijd controleren met foto!).
• Carpale tunnel syndroom.
• Krachtsverlies en functiereductie.
• Persisterende pijnklachten en functeverlies tgv. TFCC-laesie.
• Sudeckse dystrofie.
• Compartiment syndroom.

Bron

1. Letsels van het steun- en bewegingsapparaat. 1^ste editie. Van der Werken 2000.
2. Rockwood fracture in Adults. 5^de editie. Buchholz en Heckman 2001.
3. Het protocol letsels van het steun- en bewegingingsapparaat. Traumaregio Oost UMCN Radboud 2006.
4. Wheeless CR. Wheeless' Textbook of Orthopaedics 2007.
5. Wood MB, Berquist TH: The hand and wrist. In: Imaging of Orthopedic Trauma. 1992; 749-870.

Laatste update: 30-01-2014